سرویس مسجد خبر
یادداشت به مناسبت روز زن

علم و عمل حضرت فاطمه (س)

علم و عمل حضرت فاطمه (س)
(یکشنبه ۱۸ دی ۱۴۰۱) ۱۷:۴۸

فاطمه زهرا (س) در نزد مسلمانان برترین و والامقام ترین بانوی جهان در تمام قرون و اعصار می‌باشد. از القاب حضرت فاطمه (س) می توان به زهرا، صدیقه، طاهره، راضیه، مرضیه، مبارکه، بتول‌ و... اشاره کرد. ایشان دختر حضرت محمد (ص) و خدیجه دختر خویلد هستند که در روز در روز 20 جمادی الثانی در مکه به دنیا آمدند.

به گزارش خبرنگار سرویس مسجد خبر پایگاه تخصصی مسجد؛ حضرت زهرا (س) کوثر و لیله القدر خداست. جلوه‌ی جمال و تفسیر جلال خداست. زهرا (ع) ادامه رسول است و همتای علی(ع). حضرت زهرا (ع) در رأس تمام بانوان اسلام قرار دارد زیرا او تنها بانویی است که پدرش معصوم‌، شوهرش معصوم و خودش نیز معصوم بوده است. محیط پرورش و زندگی حضرت زهرا (ع) محیط عصمت و طهارت بوده است. اوست که معرف نهایت کمال زن است و اوج عروج یک انسان. چشمه‌ی غدیر در باغ دستان پرتوان او به بلوغی رسید و غدیریان از دامان عصمت او به رویشی رسیدند. کودکی خویش را در خانه شخص اول اسلام یعنی پیغمبر برگزیده‌ای که تحت تربیت مستقیم پروردگار جهان قرارداشت طی کرد. دوران خانه داری و بچه داری را در خانه دومین شخصیت ممتاز اسلام یعنی علی بن ابی طالب (ع) گذراند. در این دوران کوتاه دو پسر معصوم یعنی حسن (ع) و حسین (ع) را تربیت کرد و دو دختر شجاع و فداکار مانند زینب و ام کلثوم به جامعه تحویل داد. چنین شخصیتی قطعاً الگویی بزرگ است.

تولد حضرت فاطمه (س)

فاطمه زهرا (س) در نزد مسلمانان برترین و والامقام ترین بانوی جهان در تمام قرون و اعصار می‌باشد. از القاب حضرت فاطمه (س) می توان به زهرا، صدیقه، طاهره، راضیه، مرضیه، مبارکه، بتول‌ و... اشاره کرد. ایشان دختر حضرت محمد (ص) و خدیجه دختر خویلد هستند که در روز در روز  ۲۰ جمادی الثانی در مکه به دنیا آمدند. درباره سال تولد حضرت زهرا(س) اختلاف نظر وجود دارد (بین ۵ سال پیش از آغاز پیامبری محمد یا ۲ سال پس از آن) اما نظر دیگر سال ۶۰۵ میلادی یا ۵ سال پیش از آغاز دعوت محمد (ص) است.

القاب حضرت زهرا (س)

زهرا، صدیقه، طاهره، راضیه، مرضیه، مبارکه، بتول‌ و ...، از جمله القابی هستند که محدثان اسلامی، برای حضرت فاطمه (س)، دختر پیغمبر نوشته اند. از بین القاب حضرت فاطمه(س) لقب زهرا از شهرت بیشتری برخوردار است و گاه با او همراه می آید (فاطمه زهرا) و یا بصورت ترکیب عربی (فاطمهُ الزَّهراء). در واقع لقب زهرا از هر جهت برازندة این بانوست. حضرت فاطمه زهرا(س) چهره درخشان زن مسلمان، فروغ تابناک (تابان) معرفت و نمونه روشن پرهیزگاری و خداپرستی است.

چگونگی ولادت حضرت زهرا (س)

در مورد چگونگی تولد حضرت فاطمه زهرا (س) اشاره می‌کنیم به حدیث مفضل از کتاب ارزشمند امالی شیخ صدوق که ماجرای ولادت حضرت فاطمه (س) را به صورت دقیق از زبان امام صادق (ع) نقل می‌نماید و ما را از بقیه سخنها و تواریخ بی نیاز می گرداند:

هنگامی که خدیجه با رسول خدا صلی الله علیه و آله ازدواج کرد، زنان مکه از وی کناره گیری کرده، رفت و آمد خود را با او قطع نمودند. خدیجه از این جهت غمگین شد تا چون فاطمه را حامله شد این جنین در شکم با خدیجه سخن می گفت و خدیجه را دلداری می‌داد.

چندی از این ماجرا گذشت تا هنگام تولد فاطمه (س) شد. خدیجه کسی را به نزد زنان قریش فرستاد و از آنها خواست تا به خانه او آیند و هنگام ولادت فاطمه (س) او را کمک دهند. ولی زنان برای خدیجه پیغام دادند که تو به سخن ما گوش نکردی و با یتیم ابوطالب که مالی نداشت ازدواج کردی، ما نیز به کمک تو نخواهیم آمد.

خدیجه از این پیغام غمگین شد و در حال غم و اندوه به سر می برد که به ناگاه چهار زن گندمگون بلند قامت را که همچون زنان بنی هاشم بودند، مشاهده کرد که بر وی وارد شدند. خدیجه از دیدن ایشان نگران شد. اما یکی از آن چهار زن به سخن آمده، گفت: ای خدیجه نترس و محزون مباش که پروردگار تو ما را فرستاده و ما خواهران تو هستیم. من ساره همسر ابراهیم خلیل هستم و این آسیه دختر مزاحم (همسر فرعون) است که همدم تو در بهشت خواهد بود و آن دیگر مریم دختر عمران و چهارمی کلثوم دختر موسی بن عمران است. خدای تعالی ما را فرستاد تا در وضع حمل به تو کمک دهیم.

ابعاد کرامت و شخصیت والای حضرت صدیقه طاهره زهرای مرضیه (س) بسیار وسیع و گسترده است که بدون شک رسیدن به همه ابعاد در خور علم و دانش اندک ما نیست، اما می توان با تامل به برخی از این جوانب گسترده پی برد. ایشان دارای ابعاد کرامتی و شخصیتی فراوانی بودند که از آن جمله می توان به الگوی کامل یک زن مسلمان در حجاب اسلامی و پوشش اسلامی، الگوی صبر و استقامت، شجاعت و قهرمانی، پاکدامنی، حیا و عفت، وارستگی‌ از وابستگی های دنیوی، مظهرِ طهارتِ روح، انفاق اموال خود، پارسایی و خدا ترسی، عبادت خاشعانه و خالصانه به درگاه الهی، علم و دانش، تقوای الهی، پاسداری از حریم ولایت در قالب مبارزات سیاسی و اجتماعی و مبلغه دین نبوی و اسلام بالاخص برای بانوان، اشاره کرد.

شأن حضرت زهرا(س)در آیات قدسی

حضرت فاطمه‌ی زهرا(س) به عنوان تنها فرزند کسی که قرآن بر او نازل شده است بهترین مبیّن و مفسّر آیات قرآن و بیان کننده مفاهیم والای قرآن کریم است، در قرآن کریم آیات متعددی در شان مقام و منزلت ایشان آمده است که از آن جمله می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

سوره کوثر: در این سوره مبارکه که با اهانت به پیامبر اعظم (ص) به عنوان ابتر بودن است خداوند وجود پر خیر و برکت حضرت زهرای مرضیه(سلام الله علیها) را به عنوان پاسخ به اهانت ها قرار داد در حالی که نسل پیامبر از دخترش فاطمه ادامه پیدا کرده و همان نسل است که امامت برعهده او نهاده شده است، بر اساس گزارش تفسیر نمونه بسیاری از علمای شیعه مصداق کوثر را در این سوره حضرت فاطمه (س) دانسته‌اند.

سوره قدر: امام صادق‌می‌فرماید: "إِنَّـآ أَنزَلْنَـَه‌ُ فِی لَیْلَة‌ِ الْقَدْر"  مراد از "لیلة‌" حضرت زهرا، و مراد از "قدر"، خداوند است‌. پس هر کسی که فاطمه را به درستی بشناسد، لیله القدر را درک کرده است و فاطمه به این نام، نام گذاری شده، به خاطر آن‌ که مردم از شناخت او عاجزند.

آیۀ مباهله (آیه ۶۱ سوره آل عمران): واقعه مباهله واقعه‌ای مربوط به سال نهم یا دهم هجری است، وقتی مسیحیان نجران از روی لجاجت و عناد سخن پیامبر را درباره یگانگی آفریدگار و شخصیت حضرت عیسی (ع) نپذیرفتند، آیه نازل شد که"  پس هرکس با تو درباره عیسی در مقام مجادله برآید بعد از آنکه به احوال او آگاهی یافتی، بگو: بیایید ما و شما فرزندان و زنان و کسانی را که به منزله خودمان هستند بخوانیم، سپس به مباهله برخیزیم تا دروغگویان و کافران را به لعن و عذاب خدا گرفتار سازیم."

پیامبر(ص) در موعد مقرر به همراه خویش امام حسن و امام حسین(ع)، حضرت فاطمه(س) و دامادش حضرت علی(ع) را آورد. رسول خدا در مقام امتثال این فرمان در برابر کلمه (نسائنا) حضرت  فاطمه (س) را آورد، که مقام حضرت زهرا (س) در همراهی پیامبر مشخص می شود.

آیۀ تطهیر (آیه ۳۳ سوره احزاب): این آیه بیان می‌کند که اراده خداوند بر این امر تعلق گرفته است که اهل بیت پیامبر (ص) از هر پلیدی پاک باشند و در شأن امام علی(ع) ، حضرت فاطمۀ زهرا(س) و امام حسن(ع) و امام حسین(ع) نازل شده است.

آیه مودت (آیه ۲۳ سوره شوری): سعید بن جبیر از ابن عباس نقل می‌کند: وقتی که آیه ۲۳ نازل شد، گفتند: یا رسول اللّه اقربا و خویشاوندان شما چه کسانی هستند که مودت و دوستی آن‌ها بر ما واجب گردیده است، فرمود: علی و فاطمه و حسن(ع) و حسین(ع)

سوره هل اتی (سوره انسان): آیه اِطْعام هشتمین آیه از سوره انسان است که بر اساس احادیث و طبق نظر مفسران شیعه و برخی از اهل سنت، حضرت علی (ع) و فاطمه (س) و حسنین (ع) و خادم آنها فضه سه روز روزه گرفتند و هر سه روز هنگام افطار با اینکه خود گرسنه بودند، همه غذایشان را به مسکین و یتیم و اسیر بخشیدند.

فاطمه (س) الگوی زندگی

شخصیت و مجاهدت‌های حضرت فاطمه زهرا(س) از زوایای گوناگون، پیام‌ها و درس های بی ‌نظیری برای ما انسان ها بالاخص بانوان به‌همراه دارد؛ شخصیتی که به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی یک الگو است، ایشان زیباترین، متعالی‌ترین و مقدس‌ترین الگو برای زنان مسلمان بلکه همه زنان جهان بوده و یک الگو و اسوه به تمام معنا برای همه مسلمانان به شمار می روند.

شخصیت برجسته این حضرت در بعد زندگی شخصی، مهریه و جهیزیه ساده، الگوی خانه‌داری و شوهرداری، تربیت کامل و جامع فرزندانش امام حسن(ع) و امام حسین (ع) و دختران، همسری مورد رضایت مولا علی (ع) و پرستار و غمگسار پیغمبر (ص) در مبارزات به طوری که ملقب شد به " ام ابیها"، بی نظیر است.

داشتن کلام نیکو در مخاطب قراردادن مولا علی (ع)، ساده زیستی در طول زندگی و صبر و شکیبایی، در بعد زندگی اجتماعی و سیاسی، جمعِ بین زندگی خانوادگی و وظایف یک انسان مجاهد، تحمل انواع سختی‌ها در مسیرِ جهاد فی‌ سبیل ‌اللَّه، یک رهبرِ به تمام معنا در رهبری جامعه بالاخص زنان، جهاد در راه دفاع از امامت و ولایت، کانونی برای مراجعات مردم و مسلمانان، نیکی و احسان به مستمندان و نقش ‌آفرینیِ فعال در جامعه از برجستگی های شخصیت والای حضرت فاطمه زهرا(س) به شمار می‌رود.

حضرت زهرا (س) سرشار از تقوا

بنابر فرموده حضرت علی (ع)، آمده است که حضرت فاطمه (س) برای خودش چیزی از من نخواست، مبادا من نتوانم آن را فراهم کنم و شرمنده شوم. زیرا می دانست حضرت علی(ع) از نظر مالی با توجه به مناعت طبع و تقوایی که دارند، در تنگنا است و شاید نتواند خواسته او را فراهم کند و شرمنده شود.

 از ویژگی های مهم حضرت فاطمه (س) این بود که آن بزرگوار بهترین یار و یاور شوهرش علی (ع) در اجرای فرامین الهی بود، پیامبر(ص) از علی(ع) سوال کرد: همسرت را چگونه یافتی؟ و علی(ع) پاسخ گفت: بهترین یار و یاور برای اطاعت و بندگی خدا. حضرت زهرا(س) الگوی یک بانوی اسلامی بدون نظیر است، شناخت زندگی اش برهمه ما برای تاسی به آن بزرگوار از ارزش و جایگاه بالایی برخوردار است.

از جمله نکات مهم زندگی حضرت فاطمه(س) ازدواج آن حضرت بود، ایشان خواستگارانی بسیار در میان صحابه داشت که از نظر مالی در رتبه های بالایی قرار داشتند اما رسول خدا همچنان مسأله را به نظر خداوند موکول می‌ کرد تا سرانجام جبرئیل بر پیامبر (ص) نازل شد و گفت: ای محمد! خدا بر تو سلام می‌رساند و می‌فرماید فاطمه را به عقد علی درآور، خداوند علی را برای فاطمه و فاطمه را برای علی پسندیده است. 

علم حضرت فاطمه (ع)

اهل بیت (ع) مظهر تجلی صفات حق و گنجوران و خزان علم الهی می باشند و حضرت فاطمه (ع) عالمه ای است که علم خود را در مکتب و کلاسی نیاموخت جز آن که پرورش یافته دامان پیامبر اکرم (ص) و حامل وحی بود. مبانی اصیل و سخنان ژرفی که از حضرت فاطمه (ع) به جا مانده است خود حاکی از علم الهی ایشان است مثل خطبه ها، دعاها و برخی روایات. دلیل دیگر نقش تربیتی و سیره عملی حضرت در رابطه با تربیت فرزندان‌، همسر داری، هدایت و الگو بودن برای امت به ویژه زنان مسلمان‌، حاکی که از درجه والای دانش و علم آن حضرت می باشد.

حضرت فاطمه (ع) بر بسیاری از علوم قرآن و مسائل و مطالب ادیان و شرایع پیشین آگاهی و احاطه داشت و خواندن و نوشتن نیز می دانست و نیز آن حضرت به سوالات مذهبی و احکام زنان پاسخ می داد. مصحف آن حضرت نیز دلایل دیگری بر ظرفیت بالای آن حضرت در پذیرش علوم و معارف الهی است که چون ظرف و مظروف باید مطابقت داشته باشند، بر ما معلوم می‌شود که حضرت فاطمه (ع) تا چه اندازه قدرت درک و جذب حقایق عالم خلقت را داشته اند.

فاطمه (ع) را از آن رو فاطمه نامیدند که پروردگار از دانش خود آن قدر به او نوشاند که از هر استادی بی نیاز شد. فاطمه (ع) به علی (ع) گفت: نزدیک بیا، تا به تو از حوادث گذشته و حال و آینده تا روز قیامت، آن هنگام که قیامت برپا می شود خبر دهم. فاطمه را بدان سبب بتول نامیده اند که از نظر فضل و دین و حسب، سرآمد تمامی زنان بود. خداوند ده چیز را به ده زن تفضل کرد برای فاطمه (ع) دانش را؛ بهترین شاهد و نمونه بر علم بی کران زهرا(ع) همان خطبه ها و سخنرانی های اوست به ویژه خطبه آن حضرت در مسجد مدینه در مقابل مهاجر و انصار در احتجاج با ابوبکر. این خطبه همتای خطبه هایی است که حضرت علی (ع) بیست و پنج سال بعد برای اهل کوفه می خواندند.

 فاطمه(س) الگوی حضور اجتماعی و سیاسی زن مسلمان در جامعه

بررسی الگوی رفتاری حضرت زهرا علیها السلام نشانه ایستادگی وی در برابر ظلم و جور در دوران پس از پیامبر است که همه ضوابط دینی خاص زنان را رعایت کرد و دلاورانه در عرصه عمومی حضور داشت و حساسیت درباره امور پیرامونی را به نمایش گذاشت که از حق انسانی زن مسلمان ناشی می‌شود.

فاطمه (س) به خوبی در ایفای رسالت خویش در صحنه مبارزات سیاسی نشان داد که عنصر پیونددهنده بین رسالت و امامت است. اسلام هرگز نقش انسانی زن را در زندگی اجتماعی کوچک نمی ‌شمرد، اما درباره چگونگی شرکت زن در مسائل اجتماعی، ضوابطی قرار داده است، زن تربیت‌ شده در این الگوی انسانی، مانند فاطمه علیها السلام، حضوری انسان‌ساز و جامعه ‌ساز در جامعه و مدیریت اجتماعی دارد؛ حضوری که جدی و بجاست و بی‌طرفانه نیست.

او نشان داد که زنان مسلمان جامعه اسلامی می‌توانند برای دفاع از اسلام و قرآن، مقتدرانه و با حفظ حریم‌ها و حرمت‌ها وارد صحنه شوند و او را الگوی خود قرار دهند؛ همان‌طور که رهبر فرزانه انقلاب فرمود: " زنان مسلمان در زندگی شخصی، اجتماعی و خانوادگی خود باید زندگی حضرت فاطمه علیها السلام را از باب خردمندی، فرزانگی و عقل و معرفت، الگو و سرمشق قرار دهند و از بُعد عبادت، مجاهدت، حضور در صحنه تصمیم‌ گیری‌های عظیم اجتماعی، خانه‌داری، همسرداری و تربیت فرزندان صالح از زهرای اطهر پیروی کنند." 

" فرهنگ فاطمی" راه مقابله با تهاجم فرهنگی دشمن

یکی از راه‌های مبارزه با تهاجم فرهنگی و در امان ماندن از این تهاجم همه جانبه، داشتن الگوهای مناسب است تا انسان با اقتدا به آن‌ها بتواند به سرمنزل مقصود دست یابد و در مصاف زندگی پیروز میدان شود.

نظر به اینکه در تهاجم فرهنگی دشمن کانون خانواده و در رأس آن " زن" را به عنوان محور اساسی تحکیم بنیان خانواده در تیر رس حملات خود قرار داده است بدون شک تأسّی به اسوه و الگوی برتر زنان جهان، حضرت زهرا علیهاالسلام گامی نوین در این مبارزه است که زن مسلمان در اقصی نقاط جهان می تواند با تکیه بر الگوی عملی فاطمی، به خودباوری و احیای هویّت اسلامی دست پیدا کند.

زنان امروز نیز با تأسّی به حضرت زهرا(س) اسوه و الگوی برتر زنان ، می توانند به گسترش ارزش های دینی بپردازند و با ایجاد حسّ مسئولیت پذیری، خودسازی، روحیه شهادت طلبی، دفاع از ارزش های دینی، انفاق و ایثار و استقامت و پایداری و صبر، تلاش کنند تا در جهان امروز، به جایگاه حقیقی خویش دست یابند و بدین وسیله با تکیه بر هویّت اسلامی، با حفظ حجاب به عنوان نماد استقامت و پایداری، مسیر فاطمی را ادامه دهند. بی سبب نیست که حضرت ولیعصر (عج) الگوی تمام عیار خویش را در زمان ظهور این گونه معرفی می کند" دختر رسول خدا، فاطمه زهرا علیهاالسلام برای من، اسوه ای نیکو و شایسته است."

پایان پیام/