آغاز حرکت حسینی

ولید گرچه با خوی مسالمت‏ جویانه خود حاضر به آغشته کردن دست خود به خون امام حسین(ع) نبود؛ اما در مدینه افراد حزب وباند اموی به ویژه مروان بن حکم که ولید در موارد سخت و از جمله این مورد با او مشورت می‏ کرد ،- او را به شدّت تحت فشار قرار می‏ دادند تا خون امام(ع) را بریزد؛ چنان‏که در همان آغاز رسیدن نامه، وقتی ولید با مروان مشورت کرد، مروان گفت: نظر من آن است که در همین لحظه به دنبال این چند نفر فرستاده و آنان را ملزم به بیعت و اطاعت از یزید کنی و اگر مخالفت کردند، قبل از آنکه از مرگ معاویه مطلع شوند، سرهای آنها را از تن جدا کنی؛ زیرا اگر آنان از مرگ معاویه با خبر شوند، هر کدام به طرفی رفته و اظهار مخالفت کرده و مردم را به سوی خود دعوت می‏ کنند.

از این روی ولید، امام ع را به مقرً خویش دعوت کرپ ونامه حاوی خبر مرگ معاویه را بر آن حضرت خواند. سپس سخن از بیعت به میان آورد، امًا امام ع با زیرکی ، بیعت پنهانی را ردً فرمود وآن را به بیعت آشکار و عمومی موکول ساخت.

ولید، والی مدینه که گویا در نظر نداشت کار خود با امام ع به نزاع ودرگیری بینجامد ، پذیرفت. امًا مروان حکم که مشاور والی بود وحضور داشت وچنانکه خود تصریح کرد ، می دانست در صورت خروج امام ع ، دستیابی به آن حضرت ، بدون جنگ وخونریزی ممکن نخواهد شد. از این روی به ولید توصیه کرد که باید کار را تمام کند. امام ع را به زندان افکنده وتا بیعت نکند وی را رها نسازد،ودر غیر این صورت وهرچه زودتر ودر همانجا ، ایشان را به قتل آورد.

تاریخ توصیه مروان به قتل امام ع را نه تنها از روی دشمنی ، بلکه از روی خواستگاه او به خلافت ، یاد کرده است.

باری، فردای دیدار امام ع با والی مدینه ، آن حضرت شبانه همراه شماری از اعضای خانواده ویاران خود ، به مکه عزیمت نمود واین حرکت، در تاریخ ، آغاز حرکت حسینی بشمار می آید.

در روایتی دیگر ،هنگامی که امام(ع) عزم خروج از مدینه را کرد، ایشان شب هنگام نزد قبر مادر و برادر رفت و نماز خوانده و وداع کرد و صبح به خانه برگشت. در برخی دیگر از منابع آمده است حضرت(ع) دو شب متوالی را در کنار قبر رسول خدا(ص) بیتوته کردند.

سرانجام امام حسین(علیه السلام) در شب 28 رجب سال 60 هجری همراه با بیشتر خاندان خویش و بعضی یاران، پس از وداع با جدش پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) از مدینه به طرف مکه حرکت کرد.

بنابراین، امام حسین(ع) با توجه به نامناسب بودن شرایط مدینه برای اظهار مخالفت علنی و قیام و نیز در خطر بودن جان خود در این شهر بدون امکان حرکتی مؤثر، تصمیم به ترک آن گرفت و از آیه‏ای که در هنگام خروج از مدینه قرائت کرد، این نکته - که ترک این شهر به علّت عدم احساس امنیت بوده است - آشکار می‏ شود.

«فخرج منها خائفاً یترقب قال رب نجنی من القوم الظالمین» قصص (28)، آیه 21.؛ «موسی‏ از شهر خارج شد، در حالی که ترسان بود و هر لحظه در انتظار حادثه‏ای عرض کرد: پروردگارا! مرا از این قوم ظالم نجات بده».

اینکه چرا امام حسین (ع) در آغاز حرکت از مدینه به مکه رفت به دلیل آن بود که پس از آن که معاویه بن ابی سفیان (نخستین خلیفه اموی) در نیمه رجب سال 60 قمری مُرد و فرزندش یزید، به خلافت مسلمانان دست یافت، وی و درباریان اموی تلاش زیادی به عمل آورده تا از همه مردم بیعت گیرند.

آنان، مشکل خاصی در گرفتن بیعت از اهالی شام، مصر، عراق و یمن نداشته و تنها دغدغه خاطرشان از حجاز، به ویژه از شهر مقدس مدینه بود. زیرا در این شهر شخصیت هایی چون عبدالله بن عباس، عبدالله بن جعفر، محمد بن حنیفه، عبدالله بن عمر و عبدالله بن زبیر زندگی می‌کردند، که برخی از آنان در مدینه وبرخی دیگر در مکه بودند ،که از جهات گوناگون بر یزید برتری و در رسیدن به مقام حکومت، بر او ترجیح داشتند.

اما در میان مخالفان یزید در مدینه، وجود شخصیت ممتازی چون امام حسین(ع)، همانند خورشید تابان، تمام ستارگان و سیارگان را بی فروغ می‌نمود و به عنوان تنها یادگار جدش حضرت محمد(ص) و جانشین پدر و برادر مظلومش حسن بن مجتبی(ع)، در رسیدن به مقام خلافت و رهبری مسلمانان، شایسته‌تر از همه بود و نگاه همگان به سوی او معطوف بود. به ویژه بر طبق پیمان صلحی که میان معاویه وامام حسن ع صورت گرفته بود ، معاویه حقً نداشت جانشینی تعیین کرده ودر پس او این امام حسین ع بود که می بایست هعده دار خلافت گردد.

بدین لحاظ، یزید بیش از همه، از وی واهمه داشت و درصدد تسلیم نمودن حضرت، برآمد.

بنابراین، امام حسین(ع) با توجه به نامناسب بودن شرایط مدینه برای اظهار مخالفت علنی و قیام و نیز در خطر بودن جان خود در این شهر بدون امکان حرکتی مؤثر، تصمیم به ترک آن گرفت و از آیه‏‌ای که در هنگام خروج از مدینه قرائت کرد، این نکته - که ترک این شهر به علّت عدم احساس امنیت بوده است - آشکار می‏‌شود.

دلایل انتخاب سفر امام به مکه:

۱. هنوز مردم شهرهای مختلف از مرگ معاویه مطلع نشده بودند و تلاش‏های جدی مخالفان برای اظهار مخالفت با یزید آغاز نشده بود.

۲. هنوز امام حسین(ع) دعوتی از شهرهای دیگر و از جمله کوفه نداشت.